|
|
|
сделать стартовой | добавить в избранное |
 |
|
Развіццё беларускага мовазнаўства ў 19 - пачатку 20 стагоддзя |
Ручка "Шприц", желтая. 
Браслет светоотражающий, самофиксирующийся, желтый. 
Ночник-проектор "Звездное небо, планеты", черный. Тэма: Беларусь і беларуская мова ў ХІХ ст Адносіны грамадскасці да беларускай мовы Развіццё параўнальна-гістарычнага мовазнаўства спрыяла абуджэнню цікавасці грамадскасці і лінгвістаў, у прыватнасці, да розных народаў і іх моў. Адной з такіх моў і была беларуская. Цікавасць да беларускай мовы абудзілі і палітычныя прычыны. У выніку трох падзелаў Рэчы Паспалітай Беларусь была аб’яднага з Расіяй, увайшла ў склад Расійскай імперыі. Гэта гістарычная падзея мела моцны ўплыў на развіццё грамадскай думкі, асветы беларускага народа. Інтылігенцыя Беларусі пачала праяўляць цікавасць да дасягненняў рускай культуры і навукі. Грамадскасць Расіі таксама зацікавілася гісторыяй, навукай, мовай народа, які быў далучаны да Расіі. Узніклі спрэчкі, хто такія беларусы і якой мовай яны карыстаюцца. Вырашэннем гэтага пытання заняўся царскі ўрад. Было заяўлена, што Расія вярнула сабе частку сваіх земляў, якія некалі страціла. Польскі ж бок сцвярджаў, што Беларусь – частка Польшчы, беларуская мова – дыялект польскай. Такім чынам, самастойнасць Беларусі і беларускай мовы адмаўлялася абодвума бакамі. Назва “Беларусь” таксама афіцыйна не выкарыстоўвалася, замест яе выкарыстоўваліся назвы “Западнорусский край” і “Северо-Западный край”. У адносінах да беларускага народа праводзілася антынародная палітыка, ажыццяўляліся меры, накіраваныя на русіфікацыю, на знішчэнне думкі пра існаванне Беларусі як асобнага нацыянальнага рэгіёна са сваім гістарычнамі, культурнымі і моўнымі асаблівасцямі. Ва ўмовах афіцыйнага непрызнання беларусаў як самастойнай нацыі абмяжоўваліся і сферы выкарыстання беларускай мовы. Адразу ж пасля далучэння на заходнія губерніі (Беларусь) пашырыўся указ Пятра І ад 1720 г., згодна з якім, забаранялася друкаваць кнігі на якой-небудзь мове, акрамя расійскай. Кацярына ІІ адкрыта ставіла мэту знішчыць са свядомасці мясцовага насельніцтва шкодную думку пра якія-небудзь адрозненні беларускага і ўкраінскага народаў ад расійскага. Ва ўмовах татальнай русіфікацыі беларуская мова, на якой у папярэднія часы была створана багатая літаратура, засталася толькі сродкам побытавых зносін вясковага насельніцтва. Усё гэта адмоўным чынам адбівалася на вывучэнні беларускай мовы, магчымасцях стварэння літаратуры на ёй і нават магчымасці яе існавання. Сярод мовазнаўцаў існавалі процілеглыя меркаванні і погляды на беларускую мову. Адны з іх, знаходзячыся ў межах звыклых уяўленнях і стэрэатыпаў, лічылі беларускую мову дыялектам велікарускай або польскай мовы (У.Даль, В. Багародзіцкі, А.Будзіловіч, І.Лапо, А.Сабалеўскі, І.Сразнеўскі, А.Патабня і інш.). Іншыя даследчыкі (С.Ліндэ, Я.Чачот, М.Надзеждзін, М.Максімовіч, К.Калайдовіч, П.Шпілеўскі, З. Даленга-Хадакоўскі, Дз.Языкаў) разглядалі беларускую мову як самастойную і заклікалі вывучаць яе. Падставай лічыць беларускую мову дыялектам польскай або рускай даследчыкі лічылі супадзенне некаторых з’яў беларускай мовы з польскай або рускай. Але ж наяўнасць такіх супадзенняў абсалютна натуральная ва ўмовах геаграфічнай блізкасці і генетычнай роднаснасці, такія мовы не могуць не мець агульных рыс.
Грунтоўнае ж і аб’ектыўнае вывучэнне беларускай мовы выяўляла наяўнасць у ёй вялікай колькасці спецыфічных, адметных і непаўторных рыс. Акрамя таго, вызначаючы статус мовы, нельга не ўлічваць асаблівасці гістарычнага развіцця народа, што памылкова рабілі многія тагачасныя лінгвісты. У першай палове ХІХ ст. некаторыя вучоныя, пераважна польскія, пачынаюць праяўляць цікавасць да гісторыі, вуснай народнай творчасці, мовы беларускага народа, імкнучыся выявіць адметнасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай. Многія з іх рабілі гэта з мэтай даказаць, што беларуская мова – дыялект польскай. Аднак сярод даследчыкаў былі і такія, якія пераконваліся ў тым, што беларускі народ – самастойная этнічная адзінка са сваёй мовай, культурай, гісторыяй. Такім чынам узніклі меркаванні пра тое, што беларуская мова самастойная сярод іншых славянскіх моў. Асноўныя сілы даследчыкаў беларускай гісторыі, культуры і мовы ў першай палове ХІХ стагоддзя канцэнтраваліся ў Вільні. Віленскі універсітэт адыгрываў важную ролю ў фарміраванні нацыянальнай самасвядомасці беларускага народа. Так, у 1817 годзе ўзнікла арганізацыя філаматаў, актыўнымі членамі якой былі А.Міцкевіч, Т.Зан, Я.Чачот, У.Ходзька і іншыя. Яшчэ актыўна вяліся спрэчкі аб самастойнасці беларускай мовы, калі А. Міцкевіч на лекцыі па славянскай літаратуры 21 студзеня 1842 года ў Парыжы сказаў: “На беларускай мове, якую называюць русінскай або літоўска-русінскай, размаўляе каля 10 мільёнаў чалавек; гэта самая багатая і самая чыстая гаворка, яна ўзнікла даўно і цудоўна распрацавана”. Такое ж цвёрдае перакананне было і ў Яна Чачота. У першай палове ХІХ стагоддзя і з боку расійскай грамадскасці рабіліся захады да вывучэння Беларусі, яе культуры і мовы, але гэтыя спробы былі выпадковымі. Заснаванае ў 1811 годзе пры Маскоўскім універсітэце “Общество любителей российской словесности”, прыняўшы 25 кастрычніка 1819 года пастанову “О пользе собирания провинциальных слов”, надрукавала ў сваіх працах побач з рускімі некалькі беларускіх матэрыялаў. Перадавая грамадскасць ХІХ ст. добразычліва ставілася да беларускага народа, да яго мовы, культуры, гісторыі. Сярод іх былі такія дзеячы рускай культуры, як А.С.Пушкін, В.Р.Бялінскі, А.І.Герцэн, М.А.Дабралюбаў, М.Г.Чарнышэўскі, М.Бакунін, а таксама Т.Нарбут, У.Сыракомля і іншыя. У выключна неспрыяльных умовах ХІХ ст. адраджалася беларуская нацыянальная літаратура. Нацыянальныя інтарэсы беларускага народа былі сфармуляваны ў газеце “Мужыцкая праўда”, якую выдаваў К.Каліноўскі і яго паплечнікі напярэданні і падчас паўстання 1863 года. Актыўна гаворыў пра неабходнасць захавання і адраджэння беларускай мовы Ф.Багушэвіч. У прадмове да зборніка “Дудка беларуская” (Кракаў, 1881) пад псеўданімам Мацей Бурачок ён горача абараняў правы беларускага народа і яго мовы на самастойнасць. Але толькі ў пачатку ХХ ст. грамадскасць змагла адкрыта гаварыць пра самастойнасць беларускай мовы. Канчатковае прызнанне самастойнасці беларускага народа і яго мовы адбылося толькі ў паслякастрычніцкі час. Працы аб беларускай мове ў першай палове ХІХ стагоддзя Нягледзячы на неспрыяльныя ўмовы, у якіх вымушана была развівацца беларуская культура, літаратура і мова ў ХІХ ст.,
беларуская навука і культура не прыйшлі ў заняпад. Гістарычныя і сацыяльна-эканамічныя ўмовы Беларусі наклалі свой адбітак на развіццё яе культуры і вызначылі своеасаблівы характар развіцця грамадства. Важнай асаблівасцю культурнага развіцця Беларусі было тое, што ва ўмовах працяглага жорсткага панска-каталіцкага прыгнёту значная частка беларускай інтэлігенцыі і дваранства прыняла польскую веру, культуру і мову. Таму пасля далучэння беларускіх земляў да Расійскай імперыі беларуская нацыянальная інтэлігенцыя фарміравалася вельмі марудна. У ХІХ ст. гэтаму перашкаджала і шавіністычная нацыянальная палітыка царызму ў адносінах да Беларусі. Аднак уздым культурнага жыцця беларускага народа, рост яго нацыянальнай свядомасці праяўляліся ў развіцці мастацкай літаратуры на роднай мове, ва ўзмацненні антыпрыгонніцкіх настрояў у вусна-паэтычнай народнай творчасці, ва ўзмацненні сувязей беларускай нацыянальнай інтэлігенцыі з перадавой грамадскасцю Расіі і Польшчы. Аб ажыўленні культурнага жыцця на Беларусі гэтага перыяду сведчыла і тое, што з’яўляліся мясцовыя дзеячы, якія прысвячалі сваё жыццё вывучэнню гісторыі, побыту вусна-паэтычнай творчасці беларускага народа (І.І.Грыгаровіч, П.М.Шпілеўскі, І.І.Насовіч, А.К.Кіркор і інш.). Прыкметна ўзрастае цікавасць да Беларусі і беларускай мовы з боку польскіх і расійскіх даследчыкаў. На Беларусь накіроўваецца экспедыцыя І.Ляпёхіна, матэрыялы аб выніках якой былі надрукаваны ў 1935 годзе. Адной з найбольш ранніх і значных прац гэтага часу з’яўляецца “Апісанне Крычаўскага графства”, складзенае ў 1786 г. Андрэем Меерам, якое было апублікавана толькі праз 100 гадоў Е.Р.Раманавым. Гэта праца мае больш этнаграфічны характар, звестак пра мову ў ёй вельмі мала, яны абмежаваныя толькі некаторымі асаблівасцямі вымаўлення. Да першых прац, спецыяльна прысвечаных апісанню беларускай мовы, можна аднесці артыкул Канстанціна Калайдовіча “О белорусском наречии”, выдадзены ў 1822 годзе ў “Трудах общества любителей русской словесности”. К.Ф.Калайдовіч сцвярджаў, што беларуская мова заслугоўвае ўвагі філолагаў, бо яна вельмі адрозніваецца ад агульнапашыранай мовы ў Расіі, але ніхто беларускую мову яшчэ не вывучаў. Да артыкула аўтар далучыў “Краткий словарь белорусского наречия” на 67 слоў. Словы размешчаны ў алфавітным парадку, націск у рэестравых словах не пазначаецца. Для тлумачэння беларускіх слоў выкарыстаны два спосабы: пераклад на рускую мову і апісанне. Амаль да кожнага рэестравага слова падаецца прыклад з “Рускай праўды”, “Быція” Ф.Скарыны і некаторых іншых крыніц, прыводзяцца паралелі з нямецкай, грэчаскай, лацінскай, украінскай і рускай моў. Друкуючы артыкул і слоўнік, К.Ф.Калайдовіч меў намер звярнуць увагу саміх беларусаў на неабходнасць вывучэння іх роднай мовы, бо яны дакладней і лепей змогуць даследаваць сваю мову і з яе дапамогай растлумачыць старажытныя помнікі пісьменства. Праяўляў вялікую цікавасць да беларускага народа і яго культуры вядомы чэшскі вучоны-славяназнаўца Павел Шафарык. У 1826 г. з’явілася яго праца на нямецкай мове “Гісторыя славянскіх моў і літаратур паводле ўсіх дыялектаў”.
После «возникает»: усовершенствует Земля и человек идет в равной прогрессии; земля, пробуя все силы его, образует и утрояет его разви<тие>, сметливость. люди Человек находит беспрестанно средства обогащать его. Человек получал посредством ее новые средства Итак, естественное дело, что земледелие в России еще долго будет идти медленно, несмотря на все введенные меры правитель<ства>, потому что это дело веков. После «России»: должно идти медленно Он раскинут или, лучше сказать, рассеян нечасто, как семена по обширному полю, из которого будет густой хлеб, но только не скоро. После «раскинут»: нечасто Возьмите земледела северной и средней <полосы>. жителя Много ли ему нужно трудов и усилий, чтобы достать такую пищу и какое другое желание может занять его по удовлетворении этой первой нужды, когда окружающая его глубокая простота никакой не может подать идеи. низкая Он способен переменить вдруг<?> свою жизнь, но только тогда, <когда> вокруг его явятся улучшения, а побывавши в городе, русской человек<?> уже бросает земледелие и делается промышленником, и тут вдруг разви<вается> его деятельность и оказывает<ся> его живая, хлопотливая природа; с помощью живости и сметливости он в непродолжительное время делается богачом. может Он способен переменить вдруг<?> свою жизнь, но только тогда, <когда> вокруг его явятся улучшения, а побывавши в городе, русской человек<?> уже бросает земледелие и делается промышленником, и тут вдруг разви<вается> его деятельность и оказывает<ся> его живая, хлопотливая природа; с помощью живости и сметливости он в непродолжительное время делается богачом
1. Проза Якуба Коласа 20–30 гадоў: набыткі і страты
2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх губерняў у парэформенны перыяд і на рубяжы ХІХ–ХХ ст.
3. Развіццё вучнёскага самакіраавння ў сучаснай школе
4. Общественно - политическое и социально - экономическое положение Китая в 20-х - 30-х годах ХХ века
5. Развитие кино в 20-30 годы ХХ столетия
9. Ллитературная Одесса 20-30-х гг. XX века
10. Экономическая политика фашистской Германии 20-30 годов
11. Советское общество в 20-30 гг.
12. Политика Сталина в области литературы в 20-30-е годы
13. Судьба российской деревни 20-х — 30-х годов в романе М. Алексеева «Драчуны»
14. Взгляды Е. Д. Поливанова на сущность языка и на методологию языкознания в 20-30-е годы
15. Москва в 20-30-е годы ХХ века
16. Альтернативные пути развития стран мира в 20-30-е годы ХХ века
Фломастеры-аэрозоль "Blowpens", 10 цветов. 
Мягкий пол универсальный, коричневый, 33x33 см (9 деталей). 
Светильник "Лампочка на веревке", синий. 19. Країни Азії в 20-30-ті роки
20. Общественные движения в России в 20-30-е годы XIX века
21. Советское государство в 20-30 гг. XX в.
25. СССР на мировой арене в 20-30 годах XX века
26. Феномен сталинской национальной политики в СССР в 20–30 гг. XX века
27. Экономическая политика Германии 20-30 гг. XX века
28. "Бедный человек" в произведениях М. Зощенко 20-30-х гг.
29. Опыт решения проблем детской беспризорности в 20-е – 30-е годы ХХ века
30. История русской эмиграции в Чехословакии в 20-30-ее годы 20 века
31. Современная политическая карта мира - учебник 10 класса - Максаковский - 30 тестов
32. Депопуляция российского населения в конце 20 века
Подставка для колец "Лебедь", 10 см, арт. 62240. 
8 толстых карандашей для малышей. 
Игра-головоломка "Дядюшкина ферма". 33. Теодолит 2Т – 30
34. Аграрный вопрос в программах политических партий начала 20 века
35. Образование и наука конца 19 начала 20 века
36. Идейные течения и общественные движения 30-50-х годов XIX в
37. Расцвет искусства в начале 20 века
41. Проблемы национального характера в русской прозе 20 века
42. Рубеж 20 века : индустриализация в России
43. Внешняя политика СССР в конце 30-х, начале 40-х годов
44. Оптина пустынь и российское общество 19-20 веков
45. Россия на окраине Европы. Исторический анализ событий и времен начала 20-го века
46. Социально - экономическое политическое развитие России в начале 20 века
47. Основные ремесла Казахстана в начале 20 века
48. Конюшня на 20 спортивных лошадей
Настольная игра "Паника в лаборатории". 
Набор лаков для ногтей, 8 штук, арт. Т11204. 
Пистолет высокого давления, 375 серии для минимоек от 70 до 230 Атм. 49. Банкет по случаю приема высокого гостя с полным обслуживанием официантами на 30 персон
50. Политические партии России конца 19 - начала 20 века. Конституционно-демократическая партия
52. Автоматизация парового котла ДКВР 20 - 13
53. Развитие железных дорог мира во второй половине 19-20 вв.
57. Русская философия конец 19 - начало 20 вв.
59. История России (80 годы 19 века - конец 20 века)
60. СССР во второй половине 20-х гг.
61. Советское государство в первой половине 20- гг.
Швабра-вертушка "Торнадо Хенди". 
Ручка "Автомат", 12 штук, в коробке. 65. Персоны российской истории 20 века
66. СССР в период форсированного строительства социализма (30-е годы XX века)
67. Iсторія виникнення та становлення державності України: 20 ст
68. Город Муром во второй половине 20 века
69. История России начала 20 века
75. Репрессии и голод на Украине и в России в 30-е годы
76. Шпора по истории России 20 века
77. Политические процессы 30-х годов. Архипелаг ГУЛАГ
78. Польско-советские отношения в оценках Берлина в 30-е годы. Некоторые вопросы
79. Авиация в начале 30-х годов Анализ отечественной и зарубежной авиационной техники периода войны
80. Торговая журналистика 1820-30-х годов
Антистрессовая подушка под шею "Микс". 
Игра настольная "7 на 9 multi". 
Шкатулка, 26x26x19 см (арт. 3667-RT-33). 81. История женского костюма 20-го века
82. Монументально-декоративная скульптура Москвы первой половины 30-50х годов
84. Литературные группы 20-х гг.
85. Общее положение языкознания в к.19- н.20 вв.
89. Великая Отечественная война в русской литературе 20 века
90. Сатира в литературе 30-х годов, И Ильф, Е Петров
91. Сатирическая проза 30-х годов
93. История болезни - Акушерство (беременность 30-31 неделя, угроза прерывания)
94. Как развить в себе харизматичность
95. Развитие точных наук в 20-м веке и христианская апологетика
Стерилизатор "Care" для микроволновой печи (на 3 бутылочки). 
Подставка для ножей овальная, 16x6,5x22 см. 
Форма силиконовая для выпечки "Пряничный домик" (арт. TK 0231). 97. Смена политических элит в РОссии в 80-90-е гг 20 столетия.
98. Как менеджеру развить аналитическую наблюдательность
99. Психология и бизнес. Россия. Конец 20 века.
Шкатулка РТО, 35.5х25.5х20 см (арт. 3678-RT-60). 
