![]() |
|
сделать стартовой | добавить в избранное |
![]() |
Феадальныя павіннасці сялян другой паловы XVI-XVII ст. |
ЗМЕСТУВОДЗІНЫ 1. Гаспадарчае развіццё беларускіх земляў у другой палове XVI – XVII ст. 1.1 Сялянская гаспадарка. Формы павіннасцяў 1.2 Валочная памера як асноўнае паняцце &quo ;Уставы на валокі&quo ; 1.3 Роля аграрнай рэформы 1557 г. на далейшае становішча сялян 2. лёс беларускага селяніна у другой палове XVI – XVII cт. 2.1 Канфлікт саслоўяў як вынік жорсткіх умоў жыцця беларуса 2.2 Адносіны пана і падданага ЗАКЛЮЧЭННЕ Спіс выкарыстанай літаратуры УВОДЗІНЫ Аснову эканамічнага развіцця беларускіх зямель у другой палове XVI - першай палове XVII ст. складала сельская гаспадарка, з якой былі цесна звязаны рамяство і промыслы. Галоўнымі галінамі сельскай гаспадаркі таго часу з'яўляліся земляробства і жывёлагадоўля. Права ўласнасці на зямлю ў феадальную эпоху манапольна належала класу феадалаў. Буйнейшым феадалам была дзяржава, якая мела ва ўласнасці вялікія зямельныя абшары. Значнай колькасцю фондаў так званых гаспадарскіх зямель валодаў вялікі князь. Усё больш зямельных угоддзяў з рук манарха пападала ва ўласнасць шляхты. У сярэдзіне XVI ст. колькасць шляхты, якая мела землі на Беларусі, складала каля 162 тыс. чалавек (9 % усяго насельніцтва). Валодалі маёнткамі на беларускіх землях царкоўныя ўстановы ды іерархіі. Памятаем, што ў XIV - першай палове XV ст. панская гаспадарка насіла натуральны характар, задавальняючы неабходныя патрэбы землеўласнікаў. Але ўжо з другой паловы XV ст. усё больш характэрным для гаспадарання становіцца паглыбленне грамадскага падзелу працы. Самае яскравае сведчанне гэтага - хуткі рост колькасці гарадоў і мястэчак - цэнтраў рамяства і гандлю. У сувязі з гэтым далейшае пашырэнне атрымаў унутраны рынак, дзе збываліся прадукты сельскан гаспадаркі і купляліся неабходныя рамесныя вырабы. Усё большыя прыбыткі даваў феадалам гандаль збожжам. Каб павялічыць колькасць панскай ворнай зямлі, трэба было прымушаць сялян працаваць на ёй. Гэта выклікала неабходнасць карэнным чынам перабудоўваць панскую гаспадарку. На змену ранейшаму панскаму двару, гаспадарка якога забяспечвала толькі унутраныя патрэбы землеўласніка, прыйшоў фальварак, які арыентавауся галоўным чынам на рынак. Вытворчасць у такой гаспадарцы была заснавана на працы не нявольнай чэлядзі, а селяніна-паншчынніка. Па меры ўсталявання фальварачна-паншчыннай сістэмы на захадзе Беларусі на першае месца выходзіць паншчына – праца ў панскай гаспадарцы. Разам з запрыгоньваннем сялянства ішло і заканадаўчае афармленне і ўмацаванне прыгоннага права, г. зн. сістэмы юрыдычных норм, якія павінны былі абараняць права ўласнасці феадалаў на прыгонных сялян. Правы і прывілеі феадалаў на зямлю паступова заканадаўча афармляліся (агульнадзяржаўныя прывілеі 1387, 1413, 1434, 1447 гг., Статуты ВкЛ 1529, 1566, 1588 гг.), пашыраўся падатковы і судовы імунітэт шляхты. У 1434 г. – з іх адмянілі дзякла, у 1447 г. – скасавалі дзяржаўны грашовы падатак. У 1559 г. – адменена мыта з прадукцыі шляхетскіх маенткаў, што шла на экспарт. Як вынік – замацоўваюцца эканамічныя пазіцыі феадалаў. Прычым неабходна адзначыць, што буйныя феадалы на пачатак XVI ст. складалі 19% ад агульнай колькасці землеўладальнікаў, валодалі 46,4% зямельных угоддзяў, у той час дробныя феадалы, якія валодалі не больш чым 18 валокамі зямлі, складалі ў Беларусі 81% ад калькасці саслоўя, мелі 53,6% зямельнага фонду.
Мэта курсавой работы: Вызначыць аснойныя феадальны павіннасці сялян на тэрыторыі Беларусі у 2 палове XVI-XVIIстст. Дзеля дасягнення пастаўленай мэты былі сфармуляваны наступныя задачы: Прааналізаваць гістарычныя крыніцы па даследуемай намі тэматыцы. Уявіць асноўнае сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі у 2 палове XVI-XVIIстст. Ахарактаразаваць асноўныя катэгорыі сялян таго часу і суадносныя формы павіннасцяў на тэрыторыі Беларусі у разглядаемы намі перыяд. Вызначыць аснойныя рысы шляхецкасялянскіх міжсаслоўных адносін на беларускіх землях у другой палове XVI – XVII cтст. Гаспадарчае развіццё беларускіх земляў у другой палове XVI – XVII ст. 1.1 Сялянская гаспадарка. Формы павіннасцяў Сялянскі двор – &quo ;дым&quo ; – гэта звычайная сям’я, радзей — некалькі сем’яў і іх уласнасць: пабудовы, жывёлу, прылады працы, зямлю, якою &quo ;дым&quo ; карыстаўся на падставе спадчыннага звычаёвага права. Адзначым, што менавіта дым з’яўляўся адзінкай падаткаабкладання. Сялянская гаспадарка ў XVI ст. – гэта складаны гаспадарчы комплекс. Ен уключаў жылыя дамы, гаспадарчыя пабудовы – гумны, клеці, пуні, хлявы; неабходны для працы інвентар – бароны, калесы, косы, сані, сохі, сякеры і г.д. Зямля кожнай гаспадарке надавалася з боку феадала, уласніка зямлі, яна перадавалася па спадчыне. Сяляне не мелі права перадаваць зямлю ў пастаяннае ці часовае ўладанне, закладваць ці прадаваць яе іншым асобам без дазволу пана. У сярэднім на дым прыпадала 10,6 га розных угоддзяў. Асноўныя формы сялянскіх угоддзяў – ворыва і сенакосы. Былі яшчэ і агульныя ўгоддзі, што належылі абшчыне: выганы, сенажаці, рыбныя ловы, лясныя ўваходы. У сялян гаспадарка мела комплексны характар: на першым месцы стаяла раслінаводства, з ім цесна звязана жывелагадоўля. Промысламі і хатнім рамеством займаліся ва ўсіх гаспадарках, але больш там, дзе панская гаспадарка развівалася больш марудна і не перайшла да стадыі фальварка (паўднева-ўсходні рэгіен). Адзначым, што павіннасці сялян змяняліся па меры развіцця феадальных адносін. Вось іх аснойныя формы. Так даніна – гэта найстаражытнейшая форма феадальнай рэнты, што набыла форму натуральнага аброку. &quo ;Дзякло&quo ; – гэта даніна жытам, пшаніцай, аўсом, сенам; &quo ;мезлева&quo ; – гэта даніна мясам, яйкамі, прадуктамі бортніцтва і палявання . Паншчына ці адпрацовачная рэнта – гэта асноўная форма павіннасці (з XV ст.), якая патрабавала замацавання селяніна на зямлі, з сярэдзіны XV ст. уводзіліся заканадаўчыя абмежаванні, а ў XVI ст. сяляне запрыгоньваюцца. Грашовы аброк шырока распаўсюдзіўся ў XV ст. – гэта чынш. Гэта было вынікам развіцця таварна-грашовых адносін, уцягваннем у іх дзяржаўных і феадальных маёнткаў. Прычым акрамя абавязкаў у адносінах да свайго гаспадара сяляне павінны былі таксама працаваць на карысць дзяржавы: будаваць і рамантаваць замкі, дарогі, масты (&quo ;бярэма павозавае&quo ;, &quo ;падарожчына&quo ;, &quo ;згоны&quo ;), удзельнічаць у зборах грошай на ваенныя патрэбы і г.д. Такія абавязкі не былі пастаяннымі і рэгламентаванымі. 1.2 Валочная памера як асноўнае паняцце &quo ;Уставы на валокі&quo ; Дзеля найбольш дакладнага зразумення сэнсу пытання дадзім агульнае паняцце валочнай памеры.
Валочнаю памераю завецца цэлы комплекс аграрных мерапрыемстваў, асноваю якіх з'яўляецца стварэнне стандартных зямельных участкаў — валок памерам у 21,36 га (да рэвалюцыі - 20 дзесяцін). У дзяржаўных &quo ;добрых&quo ; на захадзе Беларусі на валокі пачалі мераць яшчэ ў XV ст.; у пачатку XVI ст. прыватны ўласнік — князь Астрожскі — дарыў царкве ў Смалявічах (цэнтральная Беларусь) зямлю валокамі. У сярэдзіне XVI ст. на валокі зямлю наразалі як у дзяржаўных &quo ;добрых&quo ;, так і ва ўладаннях магнатаў і шляхты, але пад выразам &quo ;валочная памера&quo ; звычайна разумеюць толькі памеру, якая праводзілася на дзяржаўных землях . Другія назвы, якія спрабавалі даць гэтаму мерапрыемству асобныя даследчыкі, як &quo ;сялянская рэформа&quo ; (М. Доўнар-Запольскі), &quo ;аграрная рэформа Жыгімонта Аўгуста&quo ; і &quo ;Землеўпарадкаваўчая палітыка Жыгімонта-Аўгуста&quo ; (У. Пічэта) ня набылі агульнага прызнання. Упяршыню ў вялікім маштабе зямлю на валокі памералі ў Пінскім і Клецкім княствах, якія тады (1552-1555 гг.) належалі каралеве Боне, жонцы вялікага князя літоўскага Жыгімонта I; валочная памера ў дзяржаўных маёмасцях Беларусі, Літвы і часткова Украіны пачала праводзіцца з 1557 г. пасля выхаду &quo ;Уставы на валокі&quo ; — палажэння, згодна з якім пачала праводзіцца памера. Асноўны сэнс &quo ;Уставы&quo ; і яе вынікі мы разгледзім асобна ніжэй. Да памеры дакладная колькасць як тае зямлі, што знайходзілася ў карыстанні сялян ці мяшчан, дык і тае, якая была ў непасрэдным уладанні вялікага князя (ці наогул феадала), была невядома. Да таго ж ужытковыя землі былі раскіданы ў розных мясцох і часта знайходзіліся далёка ад сялянскіх гаспадарак; якасць зямлі ня была вызначана і павіннасці з гаспадаркі (дыму, дворышча) ня былі ўзгоднены з якасцю і колькасцю зямлі. Пры такіх умовах буйным землеўласнікам, якія вялі сваю гаспадарку з дапамогаю штата адміністратараў, было ня толькі цяжка ўстанавіць агульную суму прыбыткаў, якія яны маглі атрымаць са сваіх уладанняў, але і змагацца са злоўжываннямі адміністратараў. Намагаючыся павялічыць прыбыткі з &quo ;добраў&quo ;, вялікі князь літоўскі, як і іншыя феадалы Вялікага княства, пачалі наразаць свае землі на стандартныя па памерах участкі — валокі, вызначаць іх якасць і ў залежнасці ад якасці вызначаць з гэтых участкаў стандартныя павіннасці. Ведаючы, колькі ў той ці іншай эканоміі было валок і іх якасць, заўсёды можна бьіло ведаць, колькі гэты маёнтак павінен даваць прыбытку . Памера праводзілася ў час значнага ўзросту вытворчых сіл у краіне, калі шпарка пашыраліся як унутраны, так і знешні рынкі і цэны на збожжа і іншыя ссльскагаспадарчыя прадукты ўзрасталі. Пры такіх умовах феадалы лічылі, што ім будзе выгадней за ўсё заводзіць ці пашыраць уласную гаспадарку (фальваркі), прадукцыя з якіх павінна збывацца на рынку. Узросшы у XVI ст. выраб гарэлкі, а разам з тым і колькасць корчмаў, адчынялі магчымасць для найбольш выгаднага збыту збожжа — перарабіўшы яго на гарэлку. I таму, калі праводзілася памера, то самыя лепшыя землі, часта адбіраючы іх ад сялян, пачалі адводзіць пад фальваркі. Аднак трэба адзначыць, што на першым этапе іх было мала; значны узрост фальваркаў, а разам з тым і павіннасцяў сялян, пачаўся ў канцы ХVІ-пачатку XVII ст.
Оба последние жили в XVI в. и ими завершается внутреннее развитие еврейского каббализма. С XV в. являются каббалисты и между христианскими писателями: в Италии Пико-де-Мирандола; в Германии - Рейхлин ("De arte cabbalistica" и "De Verbo mirifico"), Корнелий Агриппа ф.-Неттесгейм ("De occulta philosophia") и Парацельс; во Франции - Вильгельм Постель (XVI в.); в Англии - Роберт Флудд или de Fluctibus и Генрих Мор (XVI - XVII вв.). С другой стороны, взаимодействие между христианством и еврейством на почве К. породило мессианское движение Саббатая Цеви (XVII в.), Франка и франкистов (XVIII в.) и наконец, хасидизм, с его цадиками, доныне процветающий в юго-зап. России и Галиции. Умозрительное учение К. исходит из идеи сокровенного, неизреченного Божества, которое, будучи выше всякого определения как ограничения, может быть названо только эн-соф, т.е. ничто или Бесконечное. Чтобы дать в себе место конечному существованию, энсоф должен сам себя ограничить. Отсюда "тайна стягиваний" (сод цимцум) - так называются в К. эти самоограничения или самоопределения абсолютного, дающие в нем место мирам
1. Пензенский край в 17 - начале 18 вв.
2. Войны Беларусі другой палове XVI ст.
3. Развіццё беларускага мовазнаўства ў 19 - пачатку 20 стагоддзя
4. British painting in the 17-18th centuries (Британская живопись 17-18 вв.)
5. Абсолютизм в России 17-18 век
11. Источники и кодификация права Украины в составе России в 18 ст.
12. Шпаргалки по истории отечественного гос и права 18-19 века
13. Анализ пенсионногозаконодательства Украины и других стран
15. Прием и порядок переведения работника на другую работу
16. Отличие трудовых отношений от отношений других отраслей права
18. Русский художник 18 века Антон Павлович Лосенко
19. Английский портрет 18 века
21. Ярославская иконопись 17 века
25. Литература как вид искусства. Место литературы в ряду других искусств
26. Источники и кодификация права Украины в составе России в 18 ст.
27. Старообрядцы конца 18 и начала 19 века
28. Буржуазные революции в Европе в 18 веке
29. П. А. Столыпин. Другие реформы
30. Просвещение в России в 18 веке
31. Работа с редактором Vi. Другие текстовые редакторы UNIX
32. Использование Prolog совместно с другими ЯП
33. Исследование программы PhotoShop и других программ Adobe
37. Общественно-политическая мысль в России в 18 веке
41. Использование электронной почты, Internet, и других систем в целях рационализации документооборота
43. Основное отличие науки экономики от других наук
44. Кэн-до и другие боевые искусства
45. Социально-экономическая и политическая деятельность царизма в начале 18 века
47. Социально–экономическое и политическое развитее России в 18 в.
48. Япония и иностранные державы на Дальнем Востоке в конце 18 – начале 19 вв.
51. Внешняя торговля в России 18 века
52. Запорізька Січ у 18 столітті
53. Куликовской сражение, другой взгляд
57. Александр Матросов: жизнь за други своя
58. Cмута конца 16 начала 17 веков
59. Система образования в 18 веке
60. Друг рудокопа
61. Милый друг. де Мопассан Ги
62. Расследование поджогов, взрывов и других катастроф
63. Охранительные идеи господствующего класса в 18 веке
64. Просвещение и наука в 18 веке
65. Фламандская живопись 17 века
66. Жанры голландской живописи 16-18 века
67. Мольер 17 век
68. Карикатура: появление и развитие. Связь с другими видами искусства
74. Безличные предложения среди других типов простого предложения
75. "Золотая голубятня у воды...": Венеция Ахматовой на фоне других русских Венеций
76. «Друг свободы», «Сатиры смелый властелин» Фонвизин
77. Ценообразование и его координация с другими инструментами маркетинга
79. "Мифы" об антибиотиках и других антимикробных средствах
80. Литература - Другое (клиника, диагностика, лечение некоторых форм)
81. Предмет и задачи физиологии, ее связи с другими дисциплинами
82. Вознаграждение персонала и другие методы поощрения
83. Маркетинг. Связь маркетинга с другими науками
84. Улица Алексея Толстого, 17. История знаменитого особняка
85. Совсем другие аналоги солнечной системы
89. Гуманистические идеи в Российской педагогике 18-20 веков
90. Наука о политике и другие общественные явления
91. «Ленинградское дело» и другие дела генерала Абакумова
92. Основные институты русского частного права до 17 г.
93. Юридическая ответственность физических лиц за нарушение прав и свобод других граждан
94. 17 шагов для разрешения конфликтов
95. Урок информатики: “Вот компьютер - верный друг”
96. Понимание эмоций другого человека
97. Методика преподавания психологии для школьников 15-17 лет
98. Представления о переселении душ у кельтов и в религиозно-философских системах других народов
99. Атеизм в 18 веке